Lymphedema is excessive, pathologic accumulation of lymph. During pregnancy, especially in the third trimester of the body women collect water supply. In addition, the increased amount of blood circulating and difficult is the outflow of the lower limbs as a result of oppression growing uterus on the iliac veins are the reason for the formation of edema.

Emerging swellings do not always bear witness to the pathology of pregnancy. Slight swelling localized around: ankles and fingers and toes, if not accompanied by an increase in blood pressure, there are disturbing. As a rule, they disappear after a rest.

There are many physiotherapeutic methods that reduce edema. They are intended primarily to drain the edema fluid from the tissues. Applied physiotherapy also prevents functional effects of edema and abolishes pain, which significantly improves patient quality of life. The International Lymphatic Association (Lymphatic Association) is the primary treatment for edema, which is a comprehensive treatment for the treatment of edema. This includes: manual lymphatic drainage, lymph drainage exercises, multilayer bandaging, skin care, and patient education.

Bolechowski F.: Podstawy ogólnej diagnostyki klinicznej, Wyd. PZWL, Warszawa 1982, 183-193.

Obtułowicz K., Obtułowicz A.: Obrzęk naczynioruchowy i pokrzywka, Alerg Astma Immun 2002; 7 (Suppl. 2), 101-107

Misbah H. Khan, Babar K. Roa, Neil S. Sadic: Cellulit i podskórna tkanka tłuszczowa: różnice i podobieństwa, Modelowanie sylwetki, 19-29

Wiktor M.: Patofizjologia obrzęku chłonnego, [w:] Obrzęk chłonny. Red. Chęciński P., Termedia Wydawnictwa Medyczne, Poznań 2010

Piotrowicz R., Ciecierski M., Jawień A.: Obrzęki limfatyczne – patomechanizm i diagnostyka, Przewodnik Lekarza, 2000, 7, 70-72

Kozikowska J., Łuczak J.: Obrzęk limfatyczny - patomechanizm, podział, zasady leczenia, Praktyka Medyczna, Przewodnik Lekarza, 48 - 54

Günther H., Kohlrausch W., Teirich - Leube H., Gimnastyka w ginekologii i położnictwie, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1968, 101-105

Karowicz-Bilińska A., Sikora A., Estemberg D., i wsp.: Fizjoterapia w położnictwie, Ginekol Pol. 2010, 81, 441-445

Zdziennicki A.: Nadwaga i otyłość jako czynnik zagrożenia w perinatologii, Ginekol Pol. 2001, 72, 1194-1197

Krasnodębski J., Zemanek-Wojnowska A., Krysta A.: Ciąża i poród u pacjentki otyłej, Gin Prakt. 2004, 80, 15-19

Berner- Trąbska M., Kowalska- Koprek U., Karowicz- Bilińska A., Brzozowska M., Estemberg D., Orłowska K., Kuś E.: The course of pregnancy and perinatal period in overweight or obese pregnant women with regard to the condition of the newborn – own experience, Ginekol Pol. 2009, 80, 845-850

Mikołajewska E.: Obrzęki limfatyczne – aktualne możliwości terapii, Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja, 2010, 9, 44-48

Saczko Z., Saczko J., Kulbacka J., Chwiłkowska A., Żórawski K., Nadciśnienie tętnicze u kobiet w ciąży. Etiopatogeneza, Nadciśnienie tętnicze 2009; 13(3): 199-205

Kaźmierczak W., Cholewa D., Fiegle P., Kamiński K., Nadciśnienie tętnicze a czas trwania ciąży, Gin Prakt 2004, 12, 3, 24-27

Szuba A, Rockson G. Lymphedema: classification, diagnosis and therapy, Vascular Medicine, 1998; 3: 145-156

Werner GT., Diagnostyka i leczenie obrzęku limfatycznego – fizykalna terapia przeciwzastoinowa, Rehabilitacja Medyczna, 2002; 6, 1: 57-61

Szuba A, Rockson G., Lymphedema: classification, diagnosis and therapy, Vascular Medicine, 1998; 3: 145-156

Brennan M.J., De Pompolo R.W., Garden F.H., Focused review: Postmastectomy Lymphedema, Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 1996; 77: 74-80

Mrozińska M., Szuba A., Ambulatoryjne leczenie chorych z obrzękiem limfatycznym, Fizjoterapia, 2006; 14 (Suppl. 3): 50-55.

Stanton A.B., Badger C., Sitzia J., Non-Invasive Assessment of the Lymphedematous Limb, Lymphology, 2000; 33: 122-135

Brauer W.J., Zalecenia postępowania terapeutycznego – diagnostyka i leczenie obrzęku limfatycznego, Rehabilitacja Medyczna, 2005; 9, 2: 59-62

Truszczyńska A.: Postępowanie w ciąży prawidłowej [w:] Szukiewicz D.: Fizjoterapia w ginekologii i położnictwie, Warszawa 2012, 173- 174

Sikora-Szubert A., Kowalska- Koprek U., Karowicz- Bilińska A., Ocena stężenia wybranych parametrów biochemicznych u ciężarnych z idiopatycznymi obrzękami kończyn dolnych – doniesienie wstępne, Ginekol Pol. 2012, 83, 660-664

Box R.C., Reul- Hircke H.M., Bulloch-Saxton J.E., Furnival C.M.; Physiotherapy after breast cancer surgery: results of a randomized controlled study to minimise lymphoedema; Breast Cancer Research and Treatment, 2002; 75: 51-64

Piotrowicz R., Ciecierski M., Jawień A.: Obrzęki limfatyczne – leczenie, Termedia Przewodnik Lekarza 7/2000

Grądalski T., Ochałek K.: Podstawy patofizjologii i postępowania w obrzęku limfatycznym w chorobie nowotworowej, Nowa Medycyna 2001; 97: 55–58

International Society of Lymphology: the diagnosis and treatment of peripherial lymphoedema: consensus document of the International Society of Lymphology, Lymphology 2003; 36: 84–91

The Diagnosis and Treatment of Peripheral Lymphedema: 2013 Consensus Document of The International Society of Lympho¬logy, Lymphology, 2013, 46: 1-11

The Diagnosis and Treatment of Lymphedema. Position State¬ment of the National Lymphedema Network, By NLN Medical Advisory Committee, February 2011

Karowicz-Bilińska A., Sikora A., Estemberg D., Brzozowska M., Berner-Trąbska M., Kuś E., Kowalska- Koprek U.: Fizjoterapia w położnictwie, Ginekol Pol. 2010, 81, 441-445

Raţiu A., Motoc A., Păscuţ D., i wsp.: Compression and walking compared with bed rest in thetreatment of proximal deep venous thrombosis during pregnancy, Rev Med Chir Soc Med NatIasi, 2009, 113, 795-798

Ochałek K., Grądalski T.: Zastosowanie ręcznego drenażu lim¬fatycznego w chorobach naczyń, Acta Angiology, 2011, vol. 17(3): 189-198

Białoszewski D., Woźniak W., Zarek S.: Clinical efficacy of kinesiology taping in reducing edema of the lower limbs in patients treated with the ilizarov method--preliminary report, Ortop Traumatol Rehabil., 2009, 11, 46-54

Borys B. Ćwiczenia gimnastyczne dla kobiet oczekujących dziecka. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000

Truszczyńska A., Fizjoterapia w łagodzeniu dolegliwości okresu ciąży oraz leczeniu stanów patologicznych [w:] Szukiewicz D., Fizjoterapia w ginekologii i położnictwie, Warszawa 2012, 182- 182